مجازات حدی

یکی از مهمترین اصول قوانین کیفری مدرن، اصل قانونی بودن جرم و مجازات است. این اصل دلالت بر آن دارد که هیچ عملی مجازات نمی شود مگر آن که در قانون واضحاً بعنوان عمل مجرمانه تصریح و مجازات آن مشخص شده باشد .
درقوانین ما تعریف مشخصی از مجازات نیامده است فلذا در اینجا الزم است به تعریفی درباره مجازات بپردازیم. مجازات یا کیفر به معنای اینست که اگر کسی عمل خلاف اخلاق عمومی یا عرف و عادت آن جامعه یا خلاف قانون انجام دهد چون آن عمل بد است پس باید عقوبت و پاداش آن عمل را ببیند یعنی تنبیه شود و یا مجازات شود تا هم خود وهم دیگران متنبه شوند و دیگر آن عمل را انجام ندهند یعنی باید مشقت آن عمل را بچشد و متوجه شود نتیجه آن عمل بد یا اشتباه چیست و درس عبرتی برای وی و سایرین گردد. حال در قانون به ازای هر عمل بد و خلاف که قانونگذار بیان کرده چه امری بد و خلاف است تنبیهی هم برای آن بیان کرده است. هدف از تعیین مجازات هم همین است که افراد جامعه بدانند که اگر اعمال آنها جان و مال دیگران را به مخاطره بیاندازد ، اقدامات آنها بی جواب نخواهند ماند.
جرم درماده 2 قانون مجازات اسلامی به این صورت تعریف شده است که : هررفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب میشود..جرایم انواع گوناگونی دارند.

مجازات ها در قوانین ایران به سه دسته ی کلی زیر تقسیم می شوند:

1.مجازات اصلی 2.مجازات تبعی 3.مجازات تکمیلی

مجازات اصلی :

مجازاتی است که به طور خاص و مشخص در قانون برای هر جرم مشخص شده است . در قانون ،مجازات اصلی وفق ماده 14 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392خود به چهار دسته تقسیم می شوند : 1.حد 2.قصاص 3 .دیه 4.تعزیر حال در این پست به بررسی اولین دسته از این جرایم یعنی جرم حدی میپردازیم. حدود و مجازاتهای حدی بعنوان یکی از مهمترین مباحث در فقه و حقوق کیفری ایران است زیرا حد به عنوان یک مجازات کیفری که در قانون مجازات اسالمی از آن یاد شده است و برگرفته از فقه اسلامی ، آیات قران ، روایات و سیره پیامبران و ائمه است . بنابراین با سایر مجازاتها که قانونگذار خودش با توجه به جرم ، شرایط آن و عرف جامعه به تبیین آنها می پردازد متفاوت است. قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران بر اساس مبانی دین مبین اسلام پایه ریزی شده است. موضوع حد نیز برگرفته از دستورات دین اسلام و مذهب شیعه میباشد که .دارای ابعاد فقهی و تفسیری بسیار زیادی است.
 

حدود در مقایسه با دیگر مجازات های شرعی مانند قصاص و... دارای ویژگی هایی است از جمله:
1- قابل مصالحه و عوض گرفتن نیست . 2- قابلیت عفو، ندارد . 3- شفاعت در آن نیست (به جز قذف ) 4- اجزای آن به امام معصوم یا جانشین وی اختصاص دارد . 5- به جز سزقت و قذف، اجزای حدود متوقف بر تنظیم شکوائیه و اقامه دعوا نیست . 6- حدود مربوط به حق الله هستد به جز قذف و سرقت. 7- نوع، مقدار و کیفیت اجرای حدود در شرع مشخص شده است.
میزان و نوع مجازات حدی با توجه به نوع جرم ، متفاوت است.جرایم حدی که در قانون از آنها نام برده شده است شامل موارد زیر است که به بررسی هر یک از آنها میپردازیم. مواد 217 تا 288 قانون مجازات اسلامی به بررسی مبحث حدود پرداخته است .حدود شامل موارد زیر میباشند:

• زنا ماده 221 قانون مجازات اسلامی
• لواط ماده 233 قانون مجازات اسلامی
• تفخیذ ماده 235 قانون مجازات اسلامی
• مساحقه ماده 238 قانون مجازات اسلامی
• قوادی ماده 242 قانون مجازات اسلامی

 

 

• قذف ماده 245 قانون مجازات اسلامی
• سبب النبی ماده 262 قانون مجازات اسلامی
• مصرف مسکر ماده 264 قانون مجازات اسلامی
• سرقت ماده 267 قانون مجازات اسلامی
• محاربه ماده 279 قانون مجازات اسلامی
• بغی و افساد فی الارض ماده 286 قانون مجازات اسلامی

توضیحات:

1.مجازات زنا

مطابق با ماده 221 قانون مجازات اسلامی مجازات زنا به صورت زیر تعریف میشود : زنا عبارت است از جماع مرد و زنی که علقه زوجیت بین آنها نبوده و از موارد وطی به شبهه نیز نباشد. مقصود از علقه ی زوجیت ،پیوند برآمده از عقد نکاح که بین زن و شوهر ایجاد میشود،میباشد. وطی به شبهه عبارتست از حالتی که کسی نزدیکی کند با زنی به اعتقاد آنکه زن خودش هست و زن او نباشد یا عقد کند زنی را به اعتقاد آنکه عقد او صحیح است و نزدیکی کند، بعد معلوم شود عقد او صحیح نبوده.

 

بایدها و نبایدهایی درباره مقایسه مجازاتهای حدی با مجازاتهای دیگر

 

چگونگی ارتکاب این جرم در تبصره ی 1 ماده 221 قانون مجازات اسلامی بیان شده است به اینصورت که: جماع با دخول اندام تناسلی مرد به اندازه ختنه گاه در قُبُل یا دُبُر زن محقق میشود . یعنی مرد و زن نامحرمی بی آنکه عقد دائم یا موقت بخوانند با هم از راه جلو یا پشت نزدیکی نمایند و دخول صورت بگیرد. یعنی آلت مرد در آلت زن یا مقعد داخل گردد و دخول هم به مقدار ختنه گاه صورت بگیرد. اگر نزدیکی و دخول صورت نگیرد، به آن زنا نمی گویند. بنابراین هر چند لمس و یا دیدن بدن دختر نامحرم، حرام است اما حکم زنا را ندارد و حد زنا جاری نمی شود. این جرم زمانی توسط مرد و زن ارتکاب می یابد که بالػ و عاقل و مختار باشند و نسبت به حکم و موضوع آن نیز آگاه باشند بنابراین چنانچه یک طرف از زن و مرد از تحقق آن آگاهی نداشته باشد و یا علم به حرمت مباشرت جنسی حرام نداشته باشد، محکوم به مجازات حد نمی شود و تنها طرفی که از حکم و موضوع آگاه باشد،محکوم به مجازات حد است و مطابق با تبصره 2 ماده 221 قانون مجازات اسلامی که درآن بیان داشته است که هرگاه طرفین یا یکی از آنها نابالغ باشد، زنا محقق است لکن نابالغ مجازات نمیشود و حسب مورد به اقدامات تامینی و تربیتی مقرر در کتاب اول این قانون محکوم میگردد.

بنابر این در صورت نابالغ بودن احد طرفین یا هردوی آنها فرد نابالغ مجازات نمیشود و محکوم به اقدامات تامینی و تربیتی مقرر در کتاب اول قانون مجازات اسلامی می شود.

 

مردی که مرتکب زنا شده را زانیه و زن زناکار را زانی می خوانند.
بر حسب اینکه شرایط زانی و زانیه چگونه باشد، چهار نوع زنا در فقه و حقوق ایران تعریف شده است:
1- زنا با محارم نسبی
محارم نَسَبی کسانی هستند که انسان به علت هم خونی با آن ها محرم است. برای نمونه خواهر،مادر، عمه و خاله برای مرد و برادر، پدر، دایی و عمو برای زن از محارم سببی محسوب می شوند. در نتیجه زنا با محارم به معنای آن است که مثلاً یک مرد با یکی از زن هایی که جزو محارم نَسَبی وی هستند و ازدواج کردن با آنان ممنوع (حرام) است، مرتکب این گناه شود
2- زنا به زور یا عنف
زنای به زور یا زنای به عنف، با زور و اجبار و تجاوز همراه است. مثلاً زنی به این عمل راضی نباشد و مرد با زور و ارعاب و تهدید با او نزدیکی کند. هرگاه کسی به زنی که راضی به همبستر شدن با او نباشد در حال بیهوشی، خواب یا مستی تجاوز کند رفتار او در حکم زنای به عنؾ است. در زنا از طریق اغفال و فریب دادن دختر نابالػ یا از طریق ربایش، تهدید و یا ترساندن زن اگر چه موجب تسلیم شدن او شود نیز حکم زنای به عنف جاری است.