استرداد جهیزیه

استرداد یا پس گرفتن جهیزیه

یکی از دعاوی که امروزه در محاکم کشور ما، بسیار رایج شده، دعاوی مربوط به استرداد جهیزیه است.جهیزیه عبارت است مالی که زن بر اساس عرف و عادت جامعه و خانواده خود در زمان ازدواج به خانه شوهر میبرد تا در زندگی مشترک از آن استفاده کنند، چون جهیزیه ، تهیه وسایل زندگی زوجین است، تهیه آن بر عهده سرپرست خانواده است و هیچ ارتباطی به عروس و خانواده او ندارد و اینکه در کشور ما،خانواده عروس جهیزیه را تهیه میکند، فقط بر اساس اجرای این رسم طبق عرف و عادت است و طبق قوانین ما، تهیه این وسایل بر عهده سرپرست خانواده است، اما عرف و عادت ایجاب میکند که خانواده خانم، یک سری وسیله تحت عنوان جهیزیه برای ابتدای زندگی آنها، تهیه کند.بهتر است دو نفر شاهد که از خانواده زن و مرد هستند، زیر فهرست را امضا کنند.در چنین شرایطی فهرست حکم سند عادی را پیدا میکند که در محاکم قابلیت استناد به عنوان یک مدرک تامه را خواهد داشت. اگر فهرست در دو نسخه تهیه شود، در محاکم برای مرد هم قابل استناد است و فقط دلیلی بر ادعای خانم نمیشود. چرا که دیده شده که گاهی خانم ادعایی بیش از فهرست واقعی جهیزیه داشته، که در چنین شرایطی با توجه به نسخه دوم که نزد مرد است، کذب بودن ادعای زن را اثبات میکند.در دعاوی مربوط به ازدواج و طلاق، خواهان باید در دادگاه محل اقامت خوانده یا در دادگاه محل وقوع عقد نکاه، دعوا را مطرح کند. بعد از تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین، دادگاه موظف به رسیدگی است ، دعوای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه هم از این امر مستثنا نیست.
 

به منظور پس گرفتن (استرداد) جهیزیه باید تقاضای خود را در قالب دادخواست به محضر قاضی تقدیم کنید. طبق بند 5 ماده 4 قانون حمایت از خانواده، مصوب سال 1391 ، رسیدگی به دعاوی جهیزیه در صلاحیت دادگاه خانواده است. اگرچه زوجه میتواند با مراجعه به شورای حل اختلاف محل و یا در دفاتر الکترونیک قضایی نسبت به طرح ، ثبت و تعقیب دادخواست پس گرفتن (استرداد) جهیزیه به طرفیت همسر خود، اقدام کند. اما با توجه به سقف رسیدگی در شوراهای حل اختلاف که 20 میلیون تومان است ، باید دادخواست مطرح شود، یعنی اگر مبلغی بیش از 20 میلیون تومان را مطالبه کند، دادخواست در شورای حل اختلاف رد خواهد شد.

بعد از طرح تقاضای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه توسط زوجه، احتمال از بین رفتن جهیزیه به واسطه شوهر وجود دارد، به همین خاطر زوجه میتواند قبل از تقدیم دادخواست اصلی، که در جهت بازپس گیری جهیزیه است، به موجب بند ب ماده 108 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته را بدهد که در این ماده بیان شده : خواهان میتواند قبل از تقدیم دادخواست ، یا ضمن آن، تا وقتی حکم قطعی در مورد اصل دعوا صادر نشده، در موردی که خواسته در معرض تعیین، تضییع و یا تفریط باشد، از دادخواست تقاضای صدور قرار تامین کند.

 

رسیدگی به دعوای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه به چه صورت است؟

در دعاوی مربوط به ازدواج و طلاق، خواهان باید در دادگاه محل اقامت خوانده یا در دادگاه محل وقوع عقد نکاه، دعوا را مطرح کند. بعد از تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین، دادگاه موظف به رسیدگی است ، دعوای پس گرفتن (استرداد) جهیزیه هم از این امر مستثنا نیست. در صورت حاضر نشدن شوهر، رای صادره به صورت غیابی خواهد بود که تا 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل واخواهی توسط شوهر را دارد و بعد از 20 روز در صورت اقدان نکردن شوهر به واخواهی، مدت 20 روز بعدی برای طرفین در نظر گرفته میشود که نسبت به حکم درخواست تجدید نظر خواهی ارائه دهند. این تجدید نظر باید در دادگاه تجدید نظر استان انجام بگیرد. در صورت عدم تجدید نظرخواهی یا قطعیت حکم، طبق ماده 1 قانون اجرای احکام مدنی، زوجه میتواند اقدام به تقاضای صدور اجراییه و ابلاغ آن به شوهر کند. تا زمانی که زوجه درخواست صدور اجراییه نکند، هیچ اقدام قانونی نسبت به صدور اجراییه انجام نمیگیرد.

استرداد جهزیه

استرداد جهیزیه

اموالی که بر طبق رسوم قدیم زن به خانه شوهر می‌آورد، تحت عنوان جهیزیه شناخته می‌شود

اصولا زن نیز مانند مرد می‌تواند در اموال خود هر تصرفی انجام دهد و در واقع در مسایل مالی خود استقلال تام دارد

سیاهه جهیزیه

زن جزئیات اموال مربوط به جهیزیه خود را در سیاهه‌ای یادداشت کند

به این نوشته اصطلاحا سیاهه جهیزیه گفته می‌شود. سیاهه جهیزیه تهیه‌ شده توسط زن باید به امضای مرد برسد.

امضای مرد به سیاهه جهیزیه اعتبار می‌دهد، اما در صورتی که اثر انگشت شوهر نیز در سیاهه اموال زن درج شود، این موضوع اعتبار این سند عادی را بیشتر خواهد کرد

در سیاهه اموال زن ذکر می‌شود که به عنوان مثال یخچال، ماشین لباسشویی، اجاق گاز و نظایر آن به عنوان جهیزیه تهیه شده است

آیا جهیزیه به ارث میرسد؟

همسران در مسائل مالی خود استقلال دارند. به همین دلیل جهیزیه نیز مالی است که متعلق به زن است و اگر زمانی زن فوت کند، اموالی که از او به جا می ماند به میزان سهم الارث به وراث تعلق می گیرد

جهیزیه نیز به چنین سرنوشتی دچار می‌شود. اگر مرد و زن فرزند داشته باشند، یک چهارم اموال به مرد، ارث می رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان فرزندان تقسیم می شود.

استرداد جهیزیه

در عرف و قوانین خانواده و سایر قوانین ایران، جایی دیده نمی‌شود که بنا را براساس جهیزیه نهاده باشند.

جهیزیه از حقوق مالی زن است. هرچند هر مالکی حق همه گونه تصرف در مایملک خود را دارد.

اما مرسوم نیست که در هنگام زندگی مشترک، زن جهیزیه خود را مسترد کند.

این موضوع در جایی مصداق می یابد که اختلافات عمیق شده و زن می خواهد از این حربه علیه شوهر استفاده کند و با جهیزیه او را به زانو درآورد.

اما اموالی که توسط شوهر تهیه شده است در حکم جهیزیه و یا جزیی از جهیزیه نیست و زن نمی‌تواند در دعوی استرداد جهیزیه، آن اموال را نیز مطالبه نماید.

برای اثبات درخواست استرداد جهیزیه از مرد، بهترین راه ارسال اظهارنامه رسمی با موضوع درخواست استرداد جهیزیه است که از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه، ید مرد نسبت به جهیزیه ید امانی شده و عدم استرداد جهیزیه، میتواند با جمع سایر شرایط موجب تعقیب کیفری مرد شود.

در این حالت زن مختار است در صورتی که مبلغ جهیزیه زیر بیست میلیون تومان باشد براساس قانون جدید شوراهای حل اختلاف، استرداد جهیزیه را از طریق شورای حل اختلاف مطالبه نماید.

 

اگر مبلغ جهیزیه بالای بیست میلیون تومان باشد استرداد جهیزیه از طریق طرح دعوی استرداد جهیزیه در دادگاه خانواده انجام می‌شود

قبل از طلاق

فراهم کردن اموالی که برای زندگی مشترک با عنوان جهیزیه شناخته میشود، مطابق قانون بر عهده مرد است و مطابق عرف بر عهده زن میباشد

زن میتواند از خریدن جهیزیه خودداری کند. وظیفه مرد است که لوازم منزل مشترک را تهیه کند. یعنی مرد قانونا نمیتواند زن خود را مجبور کند که جهیزیه خریداری کند

اگر زن جهیزیه خریداری کرده باشد، میتواند در زمان زندگی مشترک نیز برای استرداد جهیزیه و یا پس گرفتن آن از شوهر خود اقدام کند

 در طلاق از طرف مرد

مرد در هر زمانی میتواند برای طلاق زن اقدام کند

اگر وسایل منزل مشترک که با عنوان جهیزیه شناخته میشود، متعلق به زن باشد، زمانیکه مرد میخواهد زن را طلاق بدهد، زن میتواند دادخواست استرداد جهیزیه بدهد و تمام وسایلی را که خریداری کرده است و در خانه مرد به صورت امانت میباشد را از او بگیرد.

 در طلاق از طرف زن

زن برای طلاق باید دلیل قانونی و یکی از شرطهای ۱۲ گانه در سند ازدواج را داشته باشد.

زمانیکه زن میخواهد از شوهر خود طلاق بگیرد، میتواند دادخواست استرداد جهیزیه داده و مطابق با سیاهه جهیزیه، تمام وسایلی را که خریداری کرده است را از شوهر خود بگیرد.

استرداد جهیزیه هم میتواند قبل از طلاق و هم بعد از طلاق از مرد انجام شود.

 طلاق توافقی

در طلاق توافقی زن و مرد باید در خصوص جهیزیه ای که زن به خانه آورده است توافق کنند و معمولا زن جهیزیه خود را با خود میبرد.

اگر هم زن و مرد توافقی در خصوص جهیزیه نکنند زن میتواند با استناد به سیاهه برای گرفتن جهیزیه خود اقدام کند.

 

خیانت در امانت نسبت به جهیزیه

با توجه به اینکه در جرم خیانت در امانت، عنصر قانونی سپردن مال، به قصد استرداد شرط مهمی است، درباره جهیزیه، مادامی که زوجین زندگی مشترک دارند و از جهیزیه استفاده می‌کنند بحث سپردن به عنوان امانت مطرح نیست، تا با عدم استرداد جهیزیه از طرف زوج، امکان طرح شکایت کیفری خیانت درامانت توسط وی انجام شود.

اما در صورتی که زوجین، جدا از هم زندگی می‌کنند یا پس از طلاق، زوج از گرفتن جهیزیه خودداری نماید و زوجه اظهارنامه رسمی مبنی بر مطالبه جهیزیه ارسال نماید، می‌توان در این حالت ید زوج را امانی دانست و شکایت خیانت در امانت به دلیل عدم گرفتن جهیزیه مطرح نمود که البته مرسوم نیست.

بهترین راه برای گرفتن جهیزیه تقدیم دادخواست استرداد جهیزیه می‌باشد

تعقیب کیفری شوهر به اتهام فروش جهیزیه

با توجه به مال بودن جهیزیه و اختصاص این اموال به زن، در صورتی که مرد جهیزیه همسرش را به فروش برساند، ممکن است با اتهام فروش مال غیر که مجازات آن درحکم کلاهبرداری است، روبرو شود.

این محکومیت غیر قابل تبدیل به جزای نقدی است و حداقل یکسال حبس، پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر مال برده شده و همچنین رد مال است.

می‌توان گفت که مجازات سنگینی برای این عمل در قانون راجع به فروش مال غیر و ماده واحده تشدید مجازات مرتکبین کلاهبرداری پیش بینی شده است.

 

وکیل متخصص استرداد جهیزیه و وکیل متخصص خانواده

همانگونه که در بالا نیز عرض شد، اولین راه برای استرداد جهیزیه و تشخیص ماهیت حقوقی جهیزیه، تعیین نوع دعوای استرداد جهیزیه است که به صورت حقوقی یا کیفری طرح شود.

شما میتوانید برای اطلاع از چگونگی گرفتن جهیزیه با وکیل استرداد جهیزیه به صورت تلفنی گفتگو کنید تا شما را برای مراجعه به شورای حل اختلاف راهنمایی کند.

شما باید برای استرداد جهیزیه، دادخواست تنظیم کنید که در صورت نیاز و نداشتن اطلاعات کافی میتوانید برای تنظیم دادخواست با وکیل مشورت کنید.

 

اگر برای استرداد جهیزیه قصد داشته باشید که وکیل بگیرید باید مدارک زیر را به وکیل تحویل بدهید:

مدارک استرداد جهیزیه

اصل سند ازدواج

اصل شناسنامه زن

اصل کارت ملی زن

سیاهه جهیزیه معتبر

در صورت نبود اصل سند ازدواج باید کپی آن را از دفترخانه ای که عقد کرده اید دریافت کنید